دنیای اقتصاد :
با اعلام خودروسازان، مهلت واگذاری سهام متعلق به شرکت‌های فرعی و وابسته (تودلی) آنها تا هجدهم مهرماه سال آینده تمدید شد. چند روز پیش بود که مدیر نظارت بر ناشران سازمان بورس و اوراق بهادار اعلام کرد «مطابق ماده ۲۸ دستورالعمل حاکمیت شرکتی ناشران ثبت‌شده نزد سازمان (مصوب ۱۸ مهر ۱۴۰۱ هیات‌مدیره سازمان) سهام متعلق به ناشر اوراق بهادار نمی‌تواند در اختیار شرکت‌های تحت کنترل وی باشد.» ولی‌الله جعفری با بیان اینکه با ایران‌خودرو و سایپا مکاتبه و بر لزوم ارائه برنامه جهت واگذاری سهام شرکت‌های تودلی تا پایان مهلت تعیین‌شده تاکید شده است، گفت: از نظر سازمان بورس، ماهیتا و براساس ذات مقررات، سرمایه در مالکیت شرکت‌های زیرمجموعه شرکت‌های خودروسازی (سهام تودلی) از ابتدای سال آینده فاقد حق رای خواهد بود.حالا در واکنش به این اظهارات و همچنین نامه پنجم اسفندماه امسال بورس مبنی بر ارائه برنامه واگذاری سهام ایران‌خودرو متعلق به شرکت‌های فرعی و وابسته (سهام تودلی)، این شرکت از کلید خوردن واگذاری سهام موردنظر خبر داده است. در نامه مدیرعامل ایران‌خودرو به مدیر نظارت بر ناشران سازمان بورس و اوراق بهادار، آمده که «بازگشت به نامه شماره مورخ پنجم اسفند ۱۴۰۲ مبنی بر ارائه برنامه واگذاری سهام شرکت ایران‌خودرو متعلق به شرکت‌های فرعی و وابسته (سهام تودلی)، همان گونه که مستحضرید، اقدامات لازم جهت واگذاری سهام یادشده در سال ۱۴۰۱ از طریق ارزشیابی سهام و انتشار فراخوان در روزنامه‌های کثیرالانتشار در راستای شناسایی متقاضیان صورت گرفته است». در ادامه نامه علیمردان عظیمی به ولی‌الله جعفری عنوان شده که «دو شرکت [شامل] کنسرسیوم قطعه‌سازان و [یک] خودروساز پیشنهاد خرید ارائه دادند که جهت بررسی صلاحیت متقاضیان، فرم‌های مربوطه به مراجع ذی‌صلاح ارسال شد، اما تاکنون منتج به اقدام موثری نشده است».
مدیرعامل ایران‌خودرو در ادامه نامه خود گفته که «با توجه به مهلت تمدیدشده جهت رعایت مفاد ماده ۲۸ دستورالعمل حاکمیت شرکتی – مبنی بر واگذاری سهام شرکت اصلی در مالکیت مستقیم و غیرمستقیم شرکت‌های زیرمجموعه (تودلی) – تا تاریخ هجدهم مهر ۱۴۰۳، ایران‌خودرو به منظور واگذاری سهام مذکور به قیمت منصفانه (در راستای حفظ منافع ذی‌نفعان به‌خصوص سهامداران) اقدامات لازم جهت بهبود ساختار مالی از طریق اجرای راهبردهای سودآوری شامل اخذ مجوز افزایش قیمت محصولات، مدیریت هزینه‌ها و بهای تمام‌شده، بهینه کردن ترکیب محصولات تولیدی، واگذاری اموال و دارایی‌های غیرمولد را پیگیری و انجام دهد».
عظیمی همچنین از انجام اقدامات لازم برای خروج ایران‌خودرو از شمول ماده ۱۴۱ اصلاحیه قانون تجارت از طریق افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها گفته است. وی تاکید کرده که مجموع اقدامات موردنظر سبب افزایش ارزش ذاتی و ارزش بازار سهام شرکت ایران‌خودرو خواهد شد. طبق اعلام عظیمی، سهام تودلی ایران‌خودرو حدود ۲۴درصد است که با لحاظ درصد موثری سهامداری ایران‌خودرو در شرکت‌های یادشده، مالکیت سهام شرکت اصلی متعلق به شرکت‌های فرعی و وابسته (تودلی) حدود ۱۱درصد است. وی در نهایت تاکید کرده که پس از مهیا شدن شرایط، با هماهنگی مراجع ذی‌صلاح و لحاظ کردن فرصت زمانی، مقرر شد اقدامات لازم جهت واگذاری سهام تودلی صورت گیرد.
نامه مدیرعامل ایران‌خودرو به سازمان بورس اما چند نکته را در دل خود جای داده است. نخست اینکه مهلت واگذاری سهام تودلی ایران‌خودرو (و احتمالا سایپا) تا اوایل نیمه دوم سال آینده تمدید شده است. بنابراین خودروسازان حدودا هفت ماه فرصت دارند تا سهام موردنظر را واگذار کنند. منظور از سهام تودلی خودروسازان، آن بخش از سهام شرکت اصلی (ایران خودرو و سایپا) است که در اختیار زیرمجموعه‌های آنها قرار دارد.
مرکز پژوهش‌های مجلس چندی پیش در گزارشی اعلام کرد با اجرای قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل‌وچهارم قانون اساسی، سهام دولت در ایران‌خودرو و سایپا واگذار شد و هرچند در ظاهر به ۵.۷۱درصد در ایران‌خودرو و ۱۷.۳۱درصد در سایپا کاهش یافت، اما در واقع با واگذاری سهام آنها به شرکت‌های عمومی وابسته و تحت کنترل دولت و همچنین ایجاد یک نظام سهامداری چرخه‌ای در شرکت‌های خودروسازی (۲۵.۲۴درصد از سهام ایران‌خودرو و ۳۹.۶۶درصد از سهام سایپا)، عملا مدیریت ایران‌خودرو و سایپا در اختیار دولت باقی ماند.
نکته دیگر در نامه مدیرعامل ایران‌خودرو به بورس، اقداماتی است که این شرکت بناست برای رشد ارزش سهام انجام دهد. طی این سال‌ها هروقت صحبت از واگذاری سهام ایران‌خودرو و سایپا (چه سهام دولت و چه تودلی‌ها) به میان آمده، عنوان شده که ارزش سهام به واسطه مسائلی مانند قیمت‌گذاری دستوری و زیان هنگفت خودروسازان، بسیار کمتر از آنچه باید باشد، است. از همین رو فعالان صنعت خودرو و کارشناسان معتقدند فروش سهام خودروسازان در شرایط فعلی، نوعی مفت‌فروشی است و بهتر است؛ بنابراین بهتر است سهام را زمانی فروخت که به ارزش واقعی خود رسیده باشد. حالا ایران‌خودرو نیز می‌گوید فروش سهام در شرایط فعلی، به دور از قیمت منصفانه است و از همین رو می‌خواهد با انجام اقداماتی، ارزش آن را بالا ببرد و سپس اقدام به عرضه کند. با‌این‌حال این پرسش مطرح است که ایران‌خودرو تا چه اندازه در رشد ارزش سهام تودلی خود موفق خواهد بود؟ رشد ارزش سهام ارتباط مستقیم با مدل قیمت‌گذاری و قیمت محصولات ایران‌خودرو دارد؛ بنابراین تا وقتی قیمت در بند باشد، بعید به نظر می‌رسد سهام این شرکت به ارزش واقعی‌اش دست پیدا کند.
اما نکته دیگر در مورد واگذاری سهام تودلی خودروسازان این است که در پی این اقدام، به نوعی نفوذ دولت در صنعت خودرو کاهش خواهد یافت. ازآنجاکه دولت بر شرکت‌های مادر (ایران‌خودرو و سایپا) تسلط دارد و آنها نیز بر زیرمجموعه‌های خود مسلط هستند، واگذاری سهام تودلی طبعا منجر به کاهش نفوذ دولت می‌شود.
