از گذشته تا امروز گیربکس‌های دستی اکثر خودروهای بازار ایران از نوع پنج دنده بوده‌اند، اما اخیرا ایران خودرو محصولات جدیدش را با یک گیربکس شش دنده دستی عرضه کرده است. یا توجه با اهمیت موضوع، در این مطلب نگاهی به ویژگی‌ها و مزایا و معایب گیربکس‌های شش دنده نسبت به نمونه‌های ۵ دنده یا کمتر می‌اندازیم و می‌خواهیم ببینیم اگر خودروی شما به صورت استاندارد با گیربکس ۶ دنده عرضه نشده باشد، آیا ارزش تعویض گیربکس را دارد یا نه؟
قبل از اینکه به مزایا و معایب گیربکس ۶ سرعته بپردازیم، بهتر است نگاهی سریع به ماهیت این نوع گیربکس داشته باشیم. همان‌طور که از نامش پیداست، گیربکس ۶ دنده دارای شش دنده رو به جلو و یک دنده عقب (معمولاً با قفل کننده) است. سه دنده اول معمولاً دنده‌های زیر یا قدرتی هستند و گشتاور موتور را افزایش می‌دهند.
دنده چهار معمولاً نسبت ۱:۱ دارد، یعنی اگر موتور ۶۰۰۰ دور در دقیقه کار می‌کند، میل گاردان یا پلوس نیز شش هزار دور در دقیقه می‌چرخد. دنده ۵ و ۶ معمولاً دنده‌های اوور درایو یا سرعتی هستند که دور موتور را کاهش می‌دهند و باعث افزایش سرعت خودرو می‌شوند. برای مثال اگر دنده پنج یک اور درایو ۰.۲۵ یا یک چهارم باشد، تغییر از دنده چهار به پنج باعث کاهش دور موتور از ۳۰۰۰ دور به ۲۲۵۰ دور خواهد شد. یعنی با تعویض دنده از چهار به پنج، به اندازه یک چهارم از دوران موتور کم می‌شود.
اگر از خود می‌پرسید تفاوت دنده‌های ۵ و ۶ در چیست و چرا بعضی خودروها نظیر تارا یا رانا پلاس از گیربکس شش دنده استفاده می‌کنند، باید گفت به طور کلی، استفاده از دنده پنج یا شش تفاوت زیادی ندارد، زیرا هر دو دنده اور درایو هستند. اما داشتن یک ماشین با ۶ دنده باعث بهبود عملکرد رانندگی، کاهش مصرف سوخت و پایین آمدن استهلاک خودرو در طول زمان می‌شود.
در دنده‌های بالاتر، می‌توانید با دور موتور کمتر به سرعت‌های بالا برسید. داشتن دنده شش به خودروی شما اجازه می‌دهد تا در سرعت بالا با دور موتور حتی پایین‌تری نسبت به دنده پنج کار کند. این امر باعث رانندگی آرام‌تر در بزرگراه و صرفه‌جویی در مصرف سوخت می‌شود و خودروی شما را کارآمد و کم‌مصرف‌تر می‌کند؛ به خصوص اگر اغلب در بزرگراه‌ها یا مسیرهایی با محدودیت سرعت بالا رانندگی می‌کنید، گیربکس شش دنده گزینه مناسبی خواهد بود.
این مورد همچنین باعث رانندگی لذت‌بخش‌تر می‌شود؛ زیرا خودرو برای رسیدن به سرعت مشابه و بالاتر در دنده شش نسبت به دنده پنج، از قدرت کمتری استفاده می‌کند و موتور مجبور نیست برای رسیدن به سرعت بالاتر به سختی کار کند و به خود فشار بیاورد. در نتیجه رانندگی نرم‌تر و خودرویی کم سروصدا خواهید داشت که استهلاک فنی آن نیز به نسبت پایین‌تر است
با این تفاسیر به طور کلی مزایای گیربکس ۶ دنده دستی شامل موارد زیر می‌شود:
• افزایش قابل توجه سرعت در دنده شش با دور موتور کمتر
• قدرت بیشتر در سرعت‌های جاده‌ای
• رانندگی آرام و راحت‌تر در بزرگراه
• کاهش استهلاک موتور به دلیل کم شدن دور موتور در سرعت‌های بالا
• بهینه‌سازی مصرف سوخت به دلیل کاهش دور موتور
در واقع، مزایای عملکردی این گیربکس می‌تواند بسیار زیاد باشد، اما اگر قصد تعویض گیربکس ماشین به شش دنده را دارید، باید بدانید که جایگزینی گیربکس ۵ دنده با ۶ دنده به تنهایی این مزایا را به همراه نمی‌آورد و باید دیفرانسیل هم تغییر کند. خوشبختانه دیفرانسیل گیربکس‌های محرک جلو داخل جعبه دنده قرار دارد و شما صرفا با خرید یک گیربکس شش دنده، یک دیفرانسیل جدید هم دریافت خواهید کرد. اما در ماشین‌های دیفرانسیل باید این قطعه به طور جداگانه با نمونه مناسب عوض شود. در مورد اهمیت دیفرانسیل در این شرایط مثال زیر توجه کنید.
برای مثال، اگر خودروی ۵ دنده با نسبت دیفرانسیل ۳.۲۵:۱ دارید، تغییر دیفرانسیل به نسبت ۴:۱ شتاب شما را حدود ۲۰ درصد افزایش می‌دهد و به طور موثر مانند اضافه کردن ۲۰درصد توان بیشتر خواهد بود. این مورد به دلیل افزایش گشتاور اتفاق می‌افتد و موتور اکنون ۲۰درصد نیروی بیشتر برای چرخاندن چرخ‌های محرک و حرکت رو به جلو خودرو ارایه می‌دهد.
اما اگر به گیربکس ۵ دنده بچسبید و آن را به شش دنده تغییر ندهید، عیب آن این است که در دنده پنج حین حرکت در بزرگراه حدود ۲۰ درصد دور موتور بیشتری خواهید داشت. این مورد باعث افزایش صدای موتور، افزایش استهلاک موتور و بالا رفتن قابل توجه مصرف سوخت می‌شود. اما اگر گیربکس شما شش دنده داشته باشد و شما دنده را سبک‌تر کنید، می‌توانید در دنده شش دور موتور را کاهش دهید. بنابراین تمام مزایای یک گیربکس شش دنده را به دست می‌آورید.
با این حساب یک ترکیب مناسب از نسبت دیفرانسیل پایین‌تر و گیربکس ۶ دنده، به شما یک گیربکس با ضرایب نزدیک به هم می‌دهد. به عنوان راننده، ضرایب بیشتری برای انتخاب در هر سرعت مشخص خواهید داشت و این بدان معنی است که نگه داشتن موتور در محدوده قدرتی (دور موتوری که موتور بیشترین قدرت را تولید می‌کند)، بسیار آسان‌تر خواهد بود. این کار به شما قدرت بیشتری برای شتاب گرفتن حین عبور از پیچ یا هنگام سبقت گرفتن می‌دهد.
گیربکس شش سرعته عیب چندان شاخصی ندارد به جز اینکه قیمت آن بالاتر است و از لحاظ وزن و ابعاد فیزیکی نیز جای بیشتر می‌گیرد و خودرو را کمی سنگین می‌کند. ضمنا همان‌طور که اشاره شد، در خودروهای دیفرانسیل عقب نیاز به تعویض دیفرانسیل نیز وجود دارد تا بتوان بیشترین بهره را از مزایای یک گیربکس شش دنده برد؛ بنابراین هزینه تعویض گیربکس خودرو به صورت غیرفابریکی تا حد زیادی بالا می‌رود و صرفه اقتصادی کار پایین می‌آید .
در مجموع، مزایای زیادی برای استفاده از گیربکس شش دنده دستی وجود دارد. این گیربکس با پایین آوردن دور موتور در سرعت‌های بالا، می‌تواند استهلاک فنی خودرو را کمتر کند، مصرف سوخت را پایین بیاورد و عمر مفید خودرو را کمی بالا ببرد. کاهش سروصدای موتور در سرعت‌های زیاد و افزایش لذت سواری نیز از دیگر مزایای گیربکس شش دنده به شمار می‌رود. اما نکته اینجاست که گیربکس شش دنده گران‌تر است و خودروهایی نظیر تارا دستی یا رانا پلاس با گیربکس شش سرعته نسبت به نمونه‌های پنج دنده خود قیمت به مراتب بالاتری دارند و شاید همین مورد اکثر شیرینی‌های برخورداری از یک جعبه دنده شش‌تایی را به کام مالکان و خریداران چنین خودرویی تلخ کنند.
شاید مطالب زیر از وبسایت خودروبانک را هم بپسندید:
ماشین لاماری
دلیل گاز هرز خوردن ماشین
زیباترین طراحی داخلی خودرو ایرانی
ایمن سازی خودرو
